Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan vừa có báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 8.
Thông tin về quản lý thực phẩm chức năng, Bộ trưởng Y tế cho biết, hiện hệ thống pháp luật quản lý về thực phẩm chức năng tương đối đồng bộ, đáp ứng yêu cầu về quản lý nhà nước.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan
Từ năm 2022 đến nay, Bộ Y tế đã cấp giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố cho 24.643 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, trong đó sản phẩm trong nước chiếm 84,7%. Cấp 201 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu thực hành sản xuất tốt (GMP) thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế đã cấp 6.653 giấy xác nhận nội dung quảng cáo; chuyển thông tin của 95 sản phẩm vi phạm trên 184 đường link vi phạm tới Bộ TT-TT, 92 sản phẩm vi phạm trên 165 đường link vi phạm Bộ Công thương để xử lý. Đồng thời, xử lý 126 hành vi vi phạm, với tổng số tiền phạt hơn 16 tỉ đồng.
Các địa phương đã kiểm tra 941.836 cơ sở, trong đó có 85.551 cơ sở có vi phạm, phạt tiền 20.881 cơ sở, với tổng số tiền phạt hơn 123 tỉ đồng.
Lãnh đạo Bộ Y tế cho hay, các vi phạm chủ yếu trong hoạt động thanh tra, kiểm tra về thực phẩm chức năng là về sản xuất thực phẩm chức năng giả.
Phần lớn thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng được nhập từ Trung Quốc qua đường tiểu ngạch về Việt Nam được các cơ sở thay bao bì, nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ và mang đi tiêu thụ. Những sản phẩm làm giả này được bán ra thị trường với giá rẻ hơn hàng thật.
Bộ Y tế cũng chỉ rõ, các vi phạm khác là sản xuất thực phẩm chức năng có chứa chất cấm, sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng không đúng chất lượng đã công bố…
Quảng cáo thực phẩm chức năng như thần dược, quảng cáo sai sự thật, quảng cáo lừa dối, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng; quảng cáo mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận nội dung quảng cáo, quảng cáo không đúng với nội dung đã được xác nhận.
Sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, thư tín của các đơn vị, cơ sở y tế, bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế, thư cảm ơn của người bệnh, bài viết của bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm.
Thiết lập tổng đài tư vấn giả mạo bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia y tế để tư vấn không đúng về công dụng, tác dụng của thực phẩm bảo vệ sức khỏe, có dấu hiệu lừa đảo người tiêu dùng…
Tăng mức tiền phạt quảng cáo
Đáng chú ý, việc quản lý hoạt động quảng cáo thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe còn gặp nhiều khó khăn do sự phát triển của các hình thức quảng cáo qua mạng. Đặc biệt khó khăn khi xử lý các vi phạm nhất là trên các trang mạng xã hội, các quảng cáo từ các máy chủ ở nước ngoài.
Cạnh đó là khó khăn trong việc quản lý việc mua bán qua một số hình thức mới như quảng cáo thông qua hình thức tư vấn bán hàng qua điện thoại, đe doạ, nghiêm trọng hóa tình trạng bệnh nhằm bán thực phẩm chức năng.
Việc tư vấn, bán hàng qua hình thức này chỉ có người nghe và người tư vấn biết thông tin nên không giám sát, kiểm soát được nội dung phát ngôn và không thể ngăn chặn trước được phát ngôn của người quảng cáo…
Về nguyên nhân, theo Bộ Y tế, một số tổ chức, cá nhân vì lợi nhuận bất chấp pháp luật, sức khỏe và tính mạng của cộng đồng.
Cụ thể, nhiều đối tượng lợi dụng nhu cầu sử dụng thực phẩm chức năng cao nên cố tình sản xuất thực phẩm chức năng giả, nhập khẩu thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc về dán nhãn, mác của các dòng sản phẩm của Mỹ, Canada, Nhật, Úc…, cố tình quảng cáo sai sự thật bất chấp quy định, đạo đức.
Bộ Y tế cũng đưa ra nhiều giải pháp như tăng cường công tác quản lý quảng cáo, nhất là quảng cáo qua mạng xã hội. Công khai tên cơ sở vi phạm, sản phẩm vi phạm, nội dung vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng theo quy định của pháp luật và có chế tài xử phạt phù hợp. Bổ sung hành vi, tăng mức tiền xử phạt trong lĩnh vực quảng cáo để đảm bảo tính răn đe…