Ngày 11.2, Bộ Nội vụ phối hợp với Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam tổ chức hội thảo “Điểm nghẽn thể chế và các giải pháp đột phá để phát triển”.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long và TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, chủ trì hội thảo
“Giải quyết được điểm nghẽn này lại tạo ra điểm nghẽn khác”
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long nhấn mạnh, thể chế hiện nay chưa theo kịp tiến trình phát triển, vẫn còn tồn tại những điểm nghẽn, những rào cản về cơ chế, chính sách đang làm chậm sự phát triển của đất nước.
Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, để góp phần hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển, cần các giải pháp đột phá, sáng tạo để khơi thông các điểm nghẽn về thể chế hiện nay.
Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn, thì phân tích, các điểm nghẽn, kìm hãm sự phát triển thể hiện rõ nhất qua việc vẫn còn nhiều quy định chồng chéo, mâu thuẫn, thường xuyên phải sửa đổi, bổ sung; tạo ra nhiều “bẫy rủi ro” về pháp lý, về chính sách, dễ bị hình sự hóa khi thực hiện.
Cơ chế, chính sách trong hệ thống pháp luật chậm thay đổi, đã tạo nên “chiếc áo quá chật” làm phát sinh nhiều chính sách đặc thù để các địa phương phát triển. Cùng đó, việc phân quyền, phân cấp giữa Chính phủ và chính quyền địa phương dù đã thực hiện nhưng vẫn mang tính hình thức, vẫn nhiều quy trình thủ tục, xin ý kiến, thống nhất…
Về nguyên nhân, ông Tuấn nếu với tư duy “ngồi im”, hoặc thay đổi nửa vời, chắp vá, không có tính hệ thống thì quản lý, quản trị quốc gia vẫn đi theo “lối mòn”, vẫn “bình mới rượu cũ”, sa vào duy ý chí, giáo điều. Điều này rất dễ dẫn tới “giải quyết được điểm nghẽn này thì lại tạo ra điểm nghẽn khác”.
TS Nguyễn Sĩ Dũng kiến nghị đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để
Theo TS Trần Anh Tuấn, chúng ta vẫn chưa hoàn toàn đoạn tuyệt với tư duy “Chính phủ có thể làm hết tất cả mọi việc”. Chưa nhận thức đầy đủ vai trò của Chính phủ trong kinh tế thị trường, để thiết kế cơ cấu tổ chức của Chính phủ cho phù hợp theo hướng “Chính phủ nhỏ, xã hội lớn”, “Chính phủ lái thuyền mà không chèo thuyền”.
“Việc của địa phương phải để địa phương quyết, thực hiện và chịu trách nhiệm. Đẩy mạnh phân quyền, phân định rõ thẩm quyền giữa T.Ư với chính quyền địa phương. Chính phủ phải mạnh dạn hơn trong giao việc thực hiện các dịch vụ công cho các tổ chức ngoài nhà nước thực hiện”, TS Trần Anh Tuấn gợi mở.
“Chính phủ không thể lo từng cái kim, sợi chỉ từ Hà Nội tới Cà Mau“
Nêu ý kiến tại hội thảo, TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cũng kiến nghị cần thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để. “Thủ tướng cũng chỉ có 24 giờ đồng hồ, tất cả mọi công việc của đất nước dồn lên Thủ tướng thì không tắc mới là chuyện lạ”, ông Dũng nói, và nhấn mạnh, hiện nay chủ yếu mới là đang ủy quyền nên nhiều vướng mắc.
“Cái gì địa phương làm được thì phân hết cho địa phương, chỉ có những gì địa phương không làm được mới phân cho T.Ư. Đã phân cho địa phương là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, ông Dũng phân tích.
Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Nguyễn Văn Thuận bày tỏ rất tâm đắc với thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm: “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”.
Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý thảo luận tại hội thảo
Ông nói, điều này liên quan đến phân quyền giữa T.Ư và địa phương, phải đi sâu vào cụ thể T.Ư quản cái gì, địa phương quản cái gì. Còn nếu quy định “Chính phủ quản lý thống nhất tất cả các lĩnh vực” thì không thể gọi là phân quyền được.
Nhấn mạnh “điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là tư duy làm ra thể chế”, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, trước hết tư duy làm luật phải làm rõ, thẩm quyền và phạm vi của lập pháp là cái gì, thẩm quyền của Quốc hội làm cái gì, Chính phủ làm cái gì.
“Đừng chờ vào Quốc hội nói “điều này Chính phủ quy định chi tiết” thì mới bắt tay vào làm. Cái nào thuộc không gian của Chính phủ thì Chính phủ phải làm. Cái nào thuộc không gian của Quốc hội thì Quốc hội làm. Tổng Bí thư nói luật chỉ quy định những vấn đề nguyên tắc là vì thế”, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ.
Trong phân cấp, phân quyền, ông Lý lưu ý, không nên coi chính quyền địa phương là cánh tay vươn dài của T.Ư.
“Chính phủ không thể lo từng cái kim, sợi chỉ ở Hà Nội cũng như ở Cà Mau, cháy rừng ở đâu cũng Chính phủ lo”, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật lưu ý, và cho rằng, luật chỉ quy định về phân quyền và nguyên tắc phân cấp, còn nghị định sẽ quy định phân cấp cụ thể.