Triển lãm đang diễn ra tại National Gallery ở London (Anh quốc), Siena: The Rise of Painting 1300 – 1350, mang đến một cái nhìn hiếm có về thời kỳ vàng son của nghệ thuật Siena, một giai đoạn đã định hình lại hội họa ở châu Âu.
Từ ngày 8/3 đến ngày 22/6, du khách sẽ được dẫn dắt qua những con đường sôi động của Siena thời trung cổ, nơi nghệ thuật, kiến trúc và sự sùng kính cùng hội tụ để tạo ra những kiệt tác lịch sử tuyệt đẹp.
Trường phái Siena: Nơi hội tụ của nghệ thuật và tâm linh
Trường phái Siena (Sienese) là một phong trào nghệ thuật quan trọng phát triển mạnh mẽ ở Siena, Italy, từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 15. Được biết đến với phong cách trang trí tinh tế, màu sắc rực rỡ và sự tập trung vào các sự kiện kỳ diệu, trường phái này đã tạo ra một di sản nghệ thuật độc đáo và có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của nghệ thuật Italy.
Kiệt tác “Maestà” của Duccio được trưng bày
Sự khởi đầu của trường phái Siena có thể được truy ngược về Duccio di Buoninsegna, người được coi là “cha đẻ của hội họa Siena”. Duccio đã đặt nền móng cho phong cách Siena đặc trưng với các tác phẩm chịu ảnh hưởng lớn từ nghệ thuật Byzantine. Các tác phẩm của ông thường tập trung vào các chủ đề tôn giáo, với các nhân vật được thể hiện một cách trang trọng và biểu cảm. Duccio đã tạo ra những tác phẩm mang tính cách mạng trong thời đại của mình, và sự ảnh hưởng của ông có thể thấy rõ trong các nghệ sĩ sau này.
Trong thế kỷ 14, trường phái Siena tiếp tục phát triển mạnh mẽ với sự xuất hiện của các nghệ sĩ tài năng như Simone Martini, Pietro và Ambrogio Lorenzetti. Simone Martini, một học trò của Duccio, đã phát triển phong cách của riêng mình bằng cách kết hợp các yếu tố gothic và sự tinh tế trong việc sử dụng màu sắc. Anh em nhà Lorenzetti đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nghệ thuật Siena bằng cách đưa vào các yếu tố hiện thực và không gian 3 chiều vào các tác phẩm của họ. Sự đa dạng trong phong cách của các nghệ sĩ này đã giúp trường phái Siena trở nên phong phú và đa dạng hơn.
Trường phái Siena tiếp tục thịnh vượng trong thế kỷ 15, mặc dù Siena đã bắt đầu suy giảm về kinh tế và chính trị. Các nghệ sĩ như Sassetta và Matteo di Giovanni đã tiếp tục truyền thống của trường phái này, tạo ra những tác phẩm đầy cảm xúc và tâm linh. Sassetta được biết đến với các tác phẩm tôn giáo trang trọng, trong khi Matteo di Giovanni nổi tiếng với các bức chân dung tinh tế và các tác phẩm tôn giáo mang tính biểu tượng cao.
Phong cách nghệ thuật đặc trưng của trường phái Siena bao gồm việc sử dụng màu sắc rực rỡ, sự trang trí tinh tế và tập trung vào các sự kiện kỳ diệu. Các nghệ sĩ Siena thường sử dụng một bảng màu phong phú và đa dạng, với các màu sắc tươi sáng và tương phản mạnh mẽ. Họ cũng chú trọng đến các chi tiết trang trí tỉ mỉ, bao gồm các họa tiết hình học, hoa văn và các yếu tố kiến trúc. Sự thiếu chú ý đến phối cảnh và giải phẫu cũng là một đặc điểm nổi bật của trường phái này, tạo ra một cảm giác phẳng và phi thực tế trong các tác phẩm của họ.
Không gian triển lãm tại National Gallery ở London (Anh quốc)
Trường phái Siena đã để lại một di sản nghệ thuật phong phú và đa dạng. Các tác phẩm của các nghệ sĩ Siena được trưng bày trong các bảo tàng và nhà thờ trên khắp thế giới, nay tiếp tục được ngưỡng mộ vì vẻ đẹp, sự tinh tế và chiều sâu tâm linh của chúng. Trường phái Siena cũng đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của nghệ thuật Italy, đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ.
Mặc dù Siena cuối cùng đã chịu khuất phục trước những giáo lý về phối cảnh và biểu hiện tự nhiên của trường phái Florentine, nhưng di sản của trường phái Siena vẫn còn tồn tại và được đánh giá cao cho đến ngày nay.
Những kiệt tác được tái hợp
Trung tâm của Siena: The Rise of Painting chắc chắn là Maestà của Duccio. Tác phẩm ban đầu này bao gồm hơn 33 bảng mô tả các cảnh từ cuộc đời của Chúa Kitô và Đức Mẹ. Mặc dù nhiều bảng vẫn còn rải rác khắp các bộ sưu tập trên toàn thế giới, triển lãm này tái hợp các phần quan trọng từ predella (bệ) của nó lần đầu tiên trong nhiều thế kỷ. Du khách sẽ ngạc nhiên trước khả năng của Duccio trong việc dệt các câu chuyện phức tạp thành những câu chuyện hình ảnh gắn kết – một thành tựu đột phá trong hội họa châu Âu.
Triển lãm diễn ra từ 8/3 đến ngày 22/6
Một cảnh đặc biệt cảm động từ predella cho thấy Chúa Kitô làm cho Lazarus sống lại. Duccio không chỉ nắm bắt được phép lạ mà còn cả những phản ứng cảm xúc của những người chứng kiến – sự ngạc nhiên, sự hoài nghi và sự kinh ngạc – tất cả đều được thể hiện với sự tinh tế chính xác. Sự chú ý đến cảm xúc con người này đã trở thành một đặc trưng của nghệ thuật Siena.
Một tác phẩm nổi bật khác là Triptych Orsini của Simone Martini (khoảng năm 1333). Nổi tiếng với kỹ thuật tinh tế và sử dụng vàng lá, Martini đã truyền tải cho các thánh của mình một sự thanh lịch siêu nhiên dường như vượt thời gian.
Khả năng của Martini trong việc kể chuyện thông qua cử chỉ và biểu cảm đặc biệt rõ ràng trong mô tả của ông về Thánh Louis của Toulouse ban phước cho những người theo ông. Khuôn mặt thanh thản của thánh nhân tương phản đẹp mắt với những tư thế năng động của những người xung quanh, tạo nên một bố cục vừa thân mật vừa vĩ đại.
Bộ tứ “Triptych Orsini” của Simone Martini
Một trải nghiệm đa giác quan
Ngoài hội họa, Siena: The Rise of Painting còn trưng bày các bản thảo được minh họa, thủy tinh mạ vàng, điêu khắc ngà voi và dệt may, cho thấy sự liên kết giữa các hình thức nghệ thuật Siena.
Những vật phẩm này chứng minh cách các họa sĩ hợp tác với thợ thủ công để tạo ra những trải nghiệm hình ảnh gắn kết mà mở rộng ra ngoài các altarpiece vào mọi khía cạnh của cuộc sống thời trung cổ.
Một ví dụ nổi bật là một tượng Đức Mẹ được điêu khắc với chi tiết tinh tế – một minh chứng cho sự thành thạo của Siena trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật. Tương tự, các bản thảo được trưng bày làm nổi bật cách các họa sĩ điều chỉnh kỹ thuật của họ cho các định dạng nhỏ hơn trong khi vẫn duy trì sự rực rỡ đặc trưng của họ.
Đây không chỉ là một triển lãm – mà còn là một lời mời để bước trở lại vào một thế giới nơi nghệ thuật vừa phản ánh lý tưởng xã hội vừa là tác nhân thay đổi. Thông qua hơn 100 kiệt tác được tái hợp cho sự kiện này tại National Gallery ở London, du khách sẽ chứng kiến cách một thành phố đã biến đổi hội họa mãi mãi trong 1/2 thế kỷ phi thường.
Triển lãm này nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả giữa những thử thách lịch sử, nghệ thuật luôn có sức mạnh để truyền cảm hứng cho sự ngạc nhiên và kết nối chúng ta qua thời gian.
Nền móng của nghệ thuật phục hưng
Mặc dù sự thống trị nghệ thuật của Siena đã suy giảm, ảnh hưởng của nó vẫn tồn tại xa hơn Tuscany. Những đổi mới tiên phong của Duccio, Martini và Lorenzetti đã định hình các thế hệ nghệ sĩ trên khắp châu Âu – từ Giotto ở Florence đến Jan van Eyck ở Flanders. Bằng cách nhấn mạnh sự rõ ràng của tường thuật, sự cộng hưởng cảm xúc và sự tráng lệ của vật liệu, các họa sĩ Siena đã đặt nền móng cho những gì sau này sẽ được gọi là nghệ thuật phục hưng.