Từ lâu thì thành bại của Man City dường như đã chỉ xoay quanh năng lực và khả năng tự tái tạo của HLV Pep Guardiola, nhưng sự thực có đơn giản như vậy không?
Còn nhớ vào mùa Hè 2017, sau khi mùa giải đầu tiên của Pep Guardiola tại Anh với Manchester City kết thúc, câu lạc bộ đã loại bỏ những cầu thủ không phù hợp với phong cách mà ông muốn triển khai cho đội bóng.
Wilfried Bony, Kelechi Iheanacho, Samir Nasri, Aleksandar Kolarov và Nolito bị bán. Fernando, Gael Clichy, Bacary Sagna, Willy Caballero, Pablo Zabaleta và Jesus Navas không được gia hạn hợp đồng. Joe Hart được cho mượn trong năm cuối hợp đồng. Chỉ có Yaya Toure được gia hạn.
Đó là những quyết định đúng đắn, nhưng khiến City phải tái thiết gần như toàn bộ đội hình.
May mắn là bộ máy vận hành tại City Football Group đã có sẵn giải pháp, và đó là một phương án độc nhất vô nhị. Đầu tiên, dựa trên dữ liệu của hơn 100.000 sự nghiệp cầu thủ, họ phân tích cách trưởng thành và suy giảm phong độ biểu hiện ở từng vị trí.
Vì mọi kiểu đội bóng đều có thể vô địch ngẫu nhiên một mùa giải, nên họ nghiên cứu dữ liệu lịch sử về độ tuổi của các đội từng giành nhiều danh hiệu liên tiếp.
Điều này giúp City ước tính sự phân bổ nhân tài tối ưu để xây dựng đội hình vừa có thể giành danh hiệu hiện tại, vừa để phục vụ cho thành công tương lai. Câu lạc bộ đã lập biểu đồ tiến trình sự nghiệp cho từng vị trí, chia mỗi cầu thủ vào 1 trong 4 giai đoạn phát triển.
Mục tiêu là 2/3 đội hình nằm trong 2 giai đoạn “chín” nhất, và không bao giờ có 2 cầu thủ cùng vị trí đang phát triển cùng một giai đoạn. Tức là mỗi vị trí sẽ có ít nhất một cầu thủ ở độ chín và một cầu thủ đang ở tuổi kế cận.
Mikel Arteta – lúc đó là trợ lý của Guardiola, nay là HLV của đối thủ Arsenal – đã học hỏi từ công việc của bộ phận phân tích câu lạc bộ về cách phối hợp độ tuổi và hồ sơ cầu thủ để tạo nên thời kỳ thống trị dài hạn.
Suốt 4 năm sau đó, đội hình của City dần trở thành ví dụ hoàn hảo cho sự cân bằng. Arteta ủng hộ phương pháp này và thuyết phục Guardiola để nó định hướng chính sách chuyển nhượng của City. Đây là nền tảng quan trọng, góp phần tạo nên thời kỳ thống trị chưa từng có, bao gồm mùa giải 2017-18 với 100 điểm giành được; cú ăn ba lịch sử Premier League, FA Cup và Champions League mùa 2022-23, cùng 4 chức vô địch quốc nội liên tiếp từ 2021-22.
Pep Guardiola vào năm 2017, thời điểm mà City đã thay máu ồ ạt cho một chu kỳ thống trị kéo dài 8 năm
Cũng trong mùa Hè đó, Ederson, Benjamin Mendy, Kyle Walker, Danilo và Bernardo Silva gia nhập, bổ sung cho John Stones, Ilkay Gundogan, Leroy Sane và Gabriel Jesus – những cái tên được ký hợp đồng trong kỳ chuyển nhượng đầu tiên của Guardiola. Aymeric Laporte đến vào tháng 1/2018.
Đột nhiên, tuổi trung bình của City giảm từ 26,5 xuống 25 và họ có một đội hình đầy những cầu thủ đa năng, có thể chơi nhiều vị trí. Mỗi vị trí trên sân đều có chu kỳ phát triển rõ ràng, và tính toán của City là làm sao để luôn có tỷ lệ cầu thủ phù hợp ở từng giai đoạn – không quá nhiều tay mơ, cũng không quá nhiều người đang ở giai đoạn xế chiều của sự nghiệp.
City đã giữ được các trụ cột đội hình đó suốt thời kỳ thống trị với 6 chức vô địch Premier League trong 7 mùa giải, và kế hoạch của họ là sẽ liên tục làm mới đội hình hàng năm, chứ không để lặp lại tình trạng đói nhân tài như mùa Hè 2017.
Tuy nhiên, sự sụt giảm phong độ từ tháng 11 đến tháng 3 vừa qua khiến City phải gồng mình vào mùa xuân và chỉ cán đích thứ 4 ở Premier League với 71 điểm, cho thấy họ đã không hành động đủ nhanh. Chủ tịch Khaldoon Al Mubarak thừa nhận điều này khi kết thúc mùa giải, nói rằng họ nên “chủ động hơn” trong việc thay đổi nhân sự mùa Hè trước.
Những bản hợp đồng mùa đông của City – Omar Marmoush (khi đó 25, nay 26), Nico Gonzalez (23), Abdukodir Khusanov (khi đó 20, nay 21) và Vitor Reis (19) – đã khởi động quá trình này. Nếu xem xét những bản hợp đồng này cùng với các bản hợp đồng gần đây – Rayan Ait-Nouri (24), Tijjani Riejnders (26), Rayan Cherki (21) – và việc City vượt qua Arsenal, Aston Villa để ký hợp đồng với tiền vệ 18 tuổi Sverre Nypan của Rosenborg, thì rõ ràng đây là sự tái thiết giống như 8 năm trước.
Sau mùa giải không danh hiệu thứ 2 trong 16 năm làm HLV, Guardiola đang đối mặt thử thách chưa từng có. Ông đã xây dựng những đội bóng thống trị tại Barcelona, Bayern Munich và City, nhưng chưa bao giờ trải nghiệm cảm giác từ đỉnh cao rơi xuống rồi phải xây dựng lại từ đầu – điều mà Sir Alex Ferguson từng làm nhiều lần trong 26 năm tại Manchester United.
Nhưng những gì đang diễn ra cho thấy rằng cuộc tái thiết ở Man City chưa bao giờ là câu chuyện của riêng Guardiola: Đây là một cỗ máy khoa học và đồng bộ, với dữ liệu và lớp lang. Và nếu City đã nghiêm túc với cuộc thay máu lần này, thì rất có thể mùa giải thất bại vừa qua chỉ là bước đệm, cho một kỷ nguyên thống trị tiếp theo đang đến.
Phạm An